Cultuursensitief werken in onderwijs en jeugdhulp

In het onderwijs en in de jeugdzorg ontmoeten we regelmatig gezinnen met een niet-westerse achtergrond. Vaak halen we er een tolk bij als we de taal van de ander niet machtig zijn. Maar meestal is een letterlijke vertaling onvoldoende om elkaar te begrijpen. Regelmatig zorgen cultuurverschillen voor onbegrip. Dan heb je een cultuurtolk nodig.

Cultuur

Elke cultuur kent eigen normen en waarden. Wat je belangrijk vindt en hoe je je gedraagt, is veelal cultureel bepaald. De manier waarop je omgaat met anderen, hoe je naar situaties kijkt, je mening vormt, het zijn allemaal zaken die je hebt meegekregen in je opvoeding, op school, in je vriendenkring. Jouw normen en waarden zijn niet ineens weg als je op je werk bent. Je neemt ze mee in gesprekken bijvoorbeeld. Dat is logisch. Wel is het fijn als je je daar bewust van bent. Want de mensen die tegenover je zitten, kunnen andere normen en waarden hebben. Als die voor jou onduidelijk zijn, kan dat voor verwarring zorgen.

Cultuursensitief werken

Sensitiviteit is dus belangrijk. Wees je bewust van je eigen interpretatie en probeer te ontdekken hoe de leerling/het gezin naar een situatie kijkt. Wees nieuwsgierig. Wat houdt hen bezig? Ervaren zij dezelfde problemen als jij? Welke normen en waarden spelen een rol? Kortom: verdiep je in de mensen met wie je praat.

Veel nadenken? Niet doen!

Een voorbeeld: in Nederland denken we veel na. Goed nadenken, zeggen we weleens tegen leerlingen of cliënten. Nadenken heeft een positieve connotatie. Van nadenken word je slim. Zelfs kleuters wordt al gezegd na te denken als ze iets hebben gedaan wat niet mag. Door na te denken, komt het kind tot het inzicht dat het beter ander gedrag kan vertonen, zo is de redenering.
In veel niet-westerse culturen is de term waarmee nadenken wordt vertaald een beladen woord: ‘Mensen die veel nadenken, zijn gek.’ Het is fijn als je dat weet als je met een leerling of ouder praat. Een cultuurtolk zou je hierop kunnen wijzen én kan een oplossing bieden: gebruik bijvoorbeeld het woord ‘afwegen’ in plaats van ‘nadenken’. 

Cultuurtolk

Bij Lokaal0 werken cultuurtolken die letterlijk en figuurlijk de taal spreken. Zij hebben kennis van verschillende niet-westerse culturen en kunnen het denken en doen van leerlingen en ouders vertalen. En andersom! Zij kunnen ouders en jongeren uitleg geven over de cultuur in Nederland. Zo kunnen we cultuurverschillen overbruggen en elkaar echt begrijpen.